Ashwagandha, znana również jako witania ospała lub „żeń-szeń indyjski”, od wieków jest stosowana w tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej. Uznaje się ją za silny adaptogen, czyli składnik, który pomaga organizmowi radzić sobie ze stresem i wspiera ogólną równowagę psychiczną i fizyczną. W ostatnich latach zyskała ogromną popularność jako suplement diety – stosowany samodzielnie lub w preparatach wieloskładnikowych.
Jednakże, pojawiły się również kontrowersje dotyczące bezpieczeństwa jej stosowania, zwłaszcza po decyzjach niektórych krajów o zakazie jej używania w produkcji suplementów.
Jakie korzyści zdrowotne przypisuje się ashwagandzie
- Redukcja stresu i lęku
Ashwagandha jest ceniona za swoje właściwości adaptogenne, co oznacza, że pomaga organizmowi przystosować się do stresogennych sytuacji. Badania wykazały, że regularne spożywanie ashwagandhy może obniżać poziom kortyzolu, hormonu stresu, co przekłada się na zmniejszenie objawów lęku i napięcia. - Poprawa funkcji poznawczych
Niektóre badania sugerują, że ashwagandha może wspierać funkcje poznawcze, takie jak pamięć i koncentracja. Działanie to jest szczególnie korzystne dla osób starszych lub tych, którzy doświadczają spadku zdolności poznawczych. - Wspomaganie układu odpornościowego
Dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym, ashwagandha może wspierać układ odpornościowy, pomagając organizmowi w walce z infekcjami i chorobami. Niektóre wyniki badań wskazują na jej potencjalne działanie antynowotworowe. - Poprawa jakości snu
Osoby cierpiące na bezsenność lub zaburzenia snu mogą odczuć korzyści z suplementacji ashwagandhą poprzez poprawę długości snu i zmniejszenie liczby wybudzeń. - Wspieranie zdrowia seksualnego i płodności
Tradycyjnie ashwagandha była stosowana jako afrodyzjak. Badania wskazują, że może ona poprawiać jakość nasienia u mężczyzn oraz wspierać zdrowie reprodukcyjne. - Obniżanie poziomu cholesterolu
Według niektórych badań, witania ospała ma pozytywny wpływ na redukcję stężenia ogólnego cholesterolu i trójglicerydów we krwi, co przyczynia się do profilaktyki miażdżycy. - Wspomaganie aktywności sportowej
„Indyjski żeń-szeń” ma zdolność poprawia wydajności osób uprawiających sport oraz przyspieszać regenerację uszkodzeń tkanki mięśniowej po wysiłku fizycznym
Jakie zagrożenia może powodować zażywanie ashwagandhy
Chociaż ashwagandha była dotychczas uważana za bezpieczną, niektóre osoby mogły doświadczać skutków ubocznych, takich jak zaburzenia żołądkowo-jelitowe, senność, spadek ciśnienia krwi czy reakcje alergiczne.
Szczególnie istotny jest aspekt interakcji witani ospałej z innymi przyjmowanymi lekami. Osoby stosujące leki na tarczycę czy problemy z wątrobą, leki immunosupresyjne oraz na nadciśnienie nie powinny na własną rękę włączać jej do swojej diety. Niebezpieczne jest także używanie „indyjskiego żeń-szenia” w przypadku przyjmowania leków antydepresyjnych, ponieważ może on nasilać ich działanie i prowadzić do niepożądanych skutków ubocznych.
Również kobiety w ciąży oraz karmiące piersią, a także dzieci powinny unikać jej spożycia bez konsultacji z lekarzem.
Jednak do powyższych ograniczeń, często spotykanych w ziołolecznictwie, doszły poważniejsze kontrowersje. W kwietniu 2023 roku Duńska Administracja Weterynarii i Żywności (DVFA) zakazała dystrybucji ashwagandhy na terenie tego kraju. Decyzja ta opierała się na raporcie Duńskiego Uniwersytetu Technicznego z 2020 roku, który sugerował, że ashwagandha może mieć negatywny wpływ na pracę tarczycy, zdrowie wątroby oraz hormony płciowe, a nawet zwiększać ryzyko poronień. W raporcie stwierdzono, że na podstawie dostępnych danych nie można ustalić bezpiecznej dawki dla tego zioła.
Po decyzji Danii, inne kraje również zaczęły przyglądać się bezpieczeństwu ashwagandhy. Holandia wprowadziła podobne restrykcje, a Finlandia rozważa podjęcie takich samych kroków.
Mimo decyzji niektórych krajów, zarówno Europejska Agencja Leków, jak i amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) nie zakazały dotychczas stosowania ashwagandhy.
Przy zachowaniu ostrożności w stosowaniu ashwaghandy z innymi lekami oraz unikaniu jej przyjmowania w okresie ciąży oraz u osób nieletnich nie ma powodów, aby rezygnować pochopnie z jej korzystnego działania, o ile dotychczas nie wywoływała żadnych skutków ubocznych. Warto jednak śledzić doniesienia o dalszych badaniach nad wpływem tej substancji na zdrowie oraz reagować w przypadku, gdyby pojawiły się niekorzystne efekty jej dłuższego przyjmowania.
